وقتی به خطرناک‌ترین و آلوده‌ترین صنایع و پدیده‌های دنیا فکر می‌کنید، چی به ذهنتون میاد؟ صنایع خودرو سازی؟ صنایع پتروشیمی؟ صنایع غذایی؟ نیروگاه‌ها یا شبکه‌ی فاضلاب‌ها؟ همه‌ی این‌ها خیلی‌خیلی کثیف و آلاینده به نظر می‌رسن اما جالبه بدونید که همشون از صنعت مد وضعیت بهتری دارن، به جز صنایع نفتی که کمی آلاینده‌تره و آسیب‌های بیشتری رو به محیط زیست وارد می‌کنه.
البته پذیرفتن این موضوع ممکنه براتون کمی سخت و عجیب باشه. طبیعتا هیچ‌کس فکر نمی‌کنه که برای درست شدن پیراهن مجلسی شیک پر زرق و برقش، کلی مواد آلاینده وارد محیط‌زیست شده و کلی انرژی به مصرف رسیده. در ادامه شما رو با سازوکار صنعت مد و آسیب‌های زیست‌محیطی این صنعت آشنا خواهیم کرد تا شاید در مورد اهمیت خرید اجناس دست‌دوم بیشتر فکر کنید و یا حتی تغییرات اساسی در نوع زندگیتون به وجود بیارید.
آسیب‌های زیست‌محیطی در اثر تولید مواد اولیه
اولین چیزی که در صنعت مد و تولید پوشاک مختلف مورد نیازه، پارچه هستش که جنس‌های مختلفی داره و به راه و روش‌های مختلفی هم تولید می‌شه. جالبه بدونید که آسیب‌های صنعت مد از همین اولین گام و اولین مرحله شروع می‌شن و همین طور در مراحل بعدی بیشتر و بیشتر هم می‌شن. برای مثال ۴۰ درصد پوشاکی که تولید می‌شن به پنبه نیاز دارن.
پنبه از جمله گیاهانی هستش که برای سالم موندن و رشد کردن به کود شیمیایی خیلی زیاد و آب‌رسانی بیش از حد نیاز داره. این به این معنیه که برای تولید انبوه پنبه کلی کود شیمیایی در هوا و خاک پخش می‌شه و کلی آب که ماده ی بسیار ارزشمندیه، به مصرف می‌رسه. خیلی از کشورها مثل ازبکستان مسیر رودخانه‌‌های طبیعیشون رو تغییر دادن تا بتونن مزارع پنبه رو آبیاری کنن و به مرور نه تنها باعث خشک شدن رودخانه، که باعث تغییر پیدا کردن اکوسیستم و شرایط جوی منطقه هم شدن.
نمونه‌ی دیگه‌ای که می‌تونیم براتون مثال بزنیم،تولید پلی‌استر و نایلون برای تولید لباس‌های مختلف هستش که از مواد پتروشیمی تهیه می‌شن و تا میلیون‌ها سال در طبیعت باقی می‌مونن و متاسفانه تجزیه‌ناپذیر به شمار میان. اما مساله فقط این نیست که این مواد در مقدار انبوه تولید می‌شن و تجزیه‌ناپذیر هستن، نکته‌ی منفی دیگه اینه که برای تولیدشون هم انرژی خیلی زیادی مصرف می‌شه و تولیدشون منجر به تولید گازهای گلخانه‌ای می‌شه که باعث گرم شدم کره‌ی زمین می‌شن. این فقط دو نمونه از تولید مواد اولیه در صنعت مد بود که بهش اشاره کردیم و این داستان در مورد مسائل دیگه هم صدق می‌کنه.
آسیب‌های زیست‌محیطی در اثر جابه‌جایی پوشاک
وقتی صحبت از صنعت مد و تولید انواع پوشاک به میان میاد، اکثر شما به آمریکا و کشورهای اروپایی فکر می‌کنید و کم‌تر کسی می‌دونه که بیشتر از ۶۰ درصد پوشاک دنیا در کشورهای آسیایی همچون چین، بنگلادش ویتنام، فیلیپین و پاکستان تولید شده و بعد به اقصی نقاط دنیا انتقال داده می‌شه. تازه بالا رفتن دستمزدها تو کشور چین باعث شده سهم بقیه‌ی کشورها که کشورهای در حال توسعه‌ای هستن بیشتر بشه و با وجود این‌که مواد خام اولیه ندارن، به تولید کننده‌های اصلی پوشاک در دنیا تبدیل بشن.
حالا در نظر داشته باشید که برای رسوندن مواد خام به این کشورا چه مقدار سوخت مصرف می‌شه و بعد از اون وقتی که لباس‌ها تولید می‌شن و قرار به کشورهای مختلف برسن چه اتفاقی میوفته؟
لباس‌ها بعد از تولید شدن در کانتینر قرار می‌گیرن وکشتی‌های حمل کانتینر، قطارهای باربری و درنهایت کامیون‌ها مرحله به مرحله اون‌ها رو حمل می‌کنن تا به مقصد برسن. این وسط مساله‌ی اصلی که بیشتر از همه نگران کننده است، سوخت کشتی‌های حمل کانتینره. طبق آمارها و بررسی‌های انجام شده هر کانتینر در طول یک سال خیلی بیشتر از میلیون‌ها ماشین و اتومبیل، گاز سمی و آلاینده می‌سوزونه و سوختی که این کانتینرها می‌سوزونن خیلی خطرناک‌تر از سوخت باقی وسائل نقلیه است.
خودخواهی برندها برای حفظ اعتبارشون، به بهای آسیب رسوندن به محیط زیست
هیچ می‌دونستید که بعضی از برندها حاضرن اجناسشون رو بسوزونن و نابود کنن اما اون‌ها رو با تخفیف نفروشن و یا نذارن که بعد از مدت زمان معینی، قطعه‌ای از کالکشنشون تو بازار موجود باشه؟ این موضوع از نظر زیست‌محیطی یک فاجعه‌ی به تمام معنا هستش و امری غیرمنطقی و غیرعقلانی به‌حساب میاد. برای مثال بگذارید برند بربری رو که برندی محبوب و آشنا در بین مردمه بررسی کنیم. این برند در سار گذشته خیلی از لباس‌ها، لوازم آرایشی و عطر و ادکلن‌هاشو در انباری سوزوند و همشون رو نابود کرد. محصولاتی که جمعا ارزششون نزدیک به ۳۱ میلیون یورو بود.
وقتی از مسئولین این برند در مورد تصمیم عجیبشون پرسیدن، اون‌ها جواب دادن که حفط حقوق معنوی برند و حفظ اعتبار برند براشون اهمیت زیادی داره و اون ها این‌کار رو کردن تا مانع از کپی‌برداری از روی لباس‌هاشون بشن. این تصمیم که کمی خودخواهانه به نظر می‌رسه علیه محیط زیست یه حساب میاد و مقدار زیادی انرژی رو هدر می‌ده. با این حال خیلی از برندها در صنعت مد گرفتار این خودخواهی هستن و مسائل اقتصادی رو بر منافع زیست‌محیطی ترجیح می‌دن.
خرید پوشاک دست‌دوم و کمک به محیط‌زیست
حالا که با بخش کمی از سازوکار صنعت مد آشنا شدید، به این فکر کنید که کل این پروسه تا چه حد برای محیط‌زیست خطرناکه و آیا درسته که ما لباس‌هامون رو بعد از چند بار استفاده دور بریزیم و به سراغ لباس‌های نو بریم؟ آیا این سطح از مصرف‌گرایی برای محیط اطراف ما و دنیایی که توش زندگی می‌کنیم مفید و مناسبه؟
برندهایی مثل زارا و اچ اند ام که از پیشروهای فست‌فشن هستن و شعارهایی با محتوای “هر روز جنس جدید” رو به مشتری ارائه می‌دن، تا چه حد به فکر منافع خودشون و تا چه حد به فکر منافع جمعی در جهان کنونی هستن؟ شما به عنوان عضو کوچکی از این دنیا می‌تونید یک گام مثبت در راستای بالا بردن کیفیت زمین و محیطی که روش زندگی می‌کنید بردارید و با خرید‌و‌فروش لباس‌های دست‌دوم در وینک، میزان مصرف‌گرایی را به حداقل برسونید.
همین حالا به‌سراغ کمد لباستون برید و ببینید چه‌چیزی دارید که به درد دیگران می‌خوره و بعد از اون وارد وینک بشید و ببینید چه چیزهایی هست که دیگران برای فروش گذاشتن و به درد خود شما می خوره. این تبادل، یک تبادل سالمه و در عین حال که نیازهاتون رو برطرف می‌کنه، آسیبی به محیط اطراف نمی‌زنه.
